Δεν είναι και πολύ ωφέλιμο να χρησιμοποιούμε τον όρο "χαμηλή αυτοεκτίμηση" σαν να πρόκειται για ένα αυτούσιο πρόβλημα. Γιατί αν το δούμε έτσι δεν υπάρχει τρόπος να το διορθώσουμε. Η χαμηλή αυτοεκτίμηση θα εξασθενίσει μόνο αν κατανοήσουμε τις διάφορες εμπειρίες που την αποτελούν.
Η χαμηλή αυτοεκτίμηση συνδέεται με το Εγώ, δηλαδή με την προσωποποίηση των καταστάσεων. Αντί να βλέπουμε τα πράγματα έτσι όπως είναι, τα κάνουμε προσωπικά. Γι' αυτό είναι σημαντικό να αρχίσουμε να αντιλαμβανόμαστε ποια είναι αυτά τα πράγματα που κάνουμε προσωπικά. Η κυριότερη συνήθεια που συντηρεί την αίσθηση της χαμηλής αυτοεκτίμησης είναι η σύγκρισή μας με τους άλλους, κάτι που έχει τις ρίζες του στον προγραμματισμό του νου, δηλαδή στο παρελθόν. Μπορεί να συγκρινόμαστε με τους άλλους για το ποιος είναι πιο δημοφιλής, πιο επιτυχημένος, πιο όμορφος, πιο ανεπτυγμένος πνευματικά, πιο καλός στον διαλογισμό, κ.ο.κ.
Πίσω από αυτή τη σύγκριση κρύβεται ο νους, ο οποίος κρίνει συνεχώς. Και φυσικά αυτές οι σκέψεις δεν μας ωφελούν σε τίποτα. Είναι σημαντικό λοιπόν να έχουμε επίγνωση αυτής της διαδικασίας που συμβαίνει μέσα μας. Όταν βλέπεις κάποιον άλλον και ο νους σου σκέφτεται "αυτός είναι καλύτερος από εμένα", πρέπει να παρατηρήσεις αυτή τη σκέψη, να την αναγνωρίσεις ως απλά μία σκέψη και όχι ως πραγματικότητα. Μόνο έτσι δεν θα επηρεαστείς.
Η όλη διαδικασία συμβαίνει σε τρία στάδια. Το πρώτο είναι το βίωμα, όπου βλέπεις κάποιον άλλον. Το δεύτερο είναι η σύγκρισή σου μ' αυτόν και το συμπέρασμα που βγάζεις ότι εσύ μειονεκτείς μπροστά του. Το τρίτο στάδιο είναι η αντίδρασή σου σ' αυτό το συμπέρασμα, δηλαδή το ότι νιώθεις άσχημα που μειονεκτείς, κάτι που παίρνει διαστάσεις χιονοστιβάδας και έχει πολλές άλλες συνέπειες στον ψυχισμό σου.
Το χειρότερο που μπορείς να κάνεις τελικά είναι να πιστέψεις ότι πάσχεις από χαμηλή αυτοεκτίμηση, γιατί τότε θα έχεις μετατρέψει τις εμπειρίες σου σε προσωπικό πρόβλημα και τις σκέψεις σου σε Εγώ. Μετά φυσικά, ταυτίζεσαι μ' αυτή την εικόνα που δημιουργείς για τον εαυτό σου, ενώ στην πραγματικότητα πρόκειται απλά για βιωματικές εμπειρίες σύγκρισης που έρχονται και φεύγουν.
Ακόμα και αν σκέφτεσαι ότι είσαι ίσος με τους άλλους, και όχι ανώτερος ή κατώτερος, είναι απλά μια εκτίμηση που κάνεις για τον εαυτό σου, δεν είναι η αλήθεια, και αποτελεί πηγή δυστυχίας και ψευδαισθήσεων για τον νου. Είναι αρκετά ωφέλιμο λοιπόν να εξετάσουμε και τη σχέση που έχουμε με όλες αυτές τις έννοιες στις οποίες δίνουμε τόσο μεγάλη σημασία, όπως είναι η κοινωνική αναγνώριση, η ομορφιά, τα πλούτη ή το πόσο δημοφιλής είναι κανείς. Όλα αυτά τα στοιχεία μεταβάλλονται συνεχώς, δεν είναι σταθερά. Το να τα χρησιμοποιεί κανείς για να διαμορφώνει την αξία του ή την αυτοεκτίμησή του, θα τον κάνει σίγουρα δυστυχισμένο.
*Απόσπασμα από ομιλία του Yuttadhammo Bhikkhu, βουδιστή μοναχού και δασκάλου του διαλογισμού.
Μετάφραση: Ν. Μπάτρας
Διαβάστε επίσης:
