Το απόφθεγμα της ημέρας
"Με τις σκέψεις σου μπορείς να έχεις την ίδια σχέση που έχει μια οθόνη με τις εικόνες που εμφανίζονται μέσα της. Αν και η οθόνη είναι σχεδόν ένα με τις εικόνες, παραμένει πάντα ανεξάρτητη."
~Ρούπερτ Σπάιρα

Ψυχική εντροπία: η ψυχική υγεία μέσα από το πρίσμα της φυσικής

Ας ξεκινήσουμε από την ετυμολογία και τον ορισμό της λέξης εντροπία. Η εντροπία προέρχεται από τα συνθετικά "εν" και "τροπή", δηλαδή σημαίνει "εσωτερική αλλαγή", και είναι μια έννοια που χρησιμοποιείται για να μετράμε το βαθμό αταξίας ενός συστήματος. Όσο πιο υψηλή είναι η εντροπία, τόσο πιο αποδιοργανωμένο είναι το σύστημα. Όσο πιο χαμηλή είναι, τόσο πιο οργανωμένο είναι.

Η υψηλή εντροπία σημαίνει ότι ένα σύστημα μπορεί να μεταβληθεί με πάρα πολλούς τρόπους (έως άπειρους), χωρίς να επηρεαστεί η δομή του. Για παράδειγμα, η έρημος είναι ένα σύστημα υψηλής εντροπίας, γιατί οι αλλαγές στη θέση των κόκκων άμμου δεν αλλάζουν τη δομή της ερήμου. Η έρημος παραμένει έρημος, όσο και αν μετακινηθεί η άμμος προς τη μία ή την άλλη πλευρά λόγω π.χ. των αμμοθυελλών. Όσο πιο οργανωμένη και σύνθετη είναι μια δομή, τόσο πιο ευαίσθητη είναι στις αλλαγές και τόσο χαμηλότερη εντροπία έχει. Ακόμα και μια μικρή αλλαγή μπορεί να προκαλέσει την κατάρρευση του συστήματος. Π.χ. μια μετάλλαξη στο γονιδίωμα ενός κυττάρου μπορεί να θέσει σε κίνδυνο ολόκληρο τον οργανισμό. Όσο ένας οργανισμός ζει, διατηρεί την εντροπία του χαμηλά λαμβάνοντας συνεχώς ενέργεια από το περιβάλλον μέσω της τροφής, ενώ όταν πεθάνει και αρχίζει να αποσυντίθεται η εντροπία του αυξάνεται κατακόρυφα.

Πώς συνδέεται η έννοια της εντροπίας με τον ανθρώπινο ψυχισμό;
 

Η υψηλή εντροπία μεταφράζεται σε επίγνωση και αποδοχή. Όταν έχουμε μόνο επίγνωση των εμπειριών μας (σκέψεις, συναισθήματα, αισθήσεις, κ.ά) χωρίς να αντιστεκόμαστε σ' αυτές, τις αποδεχόμαστε. Αποδοχή σημαίνει ότι δεν επιθυμούμε μία συγκεκριμένη μορφή του συστήματος, δηλαδή μία συγκεκριμένη έκβαση στο χρόνο, αλλά είμαστε εντάξει με οποιαδήποτε αλλαγή. Άρα, υψηλή εντροπία σημαίνει αποδοχή όλων των αλλαγών, όλων των μορφών που παίρνει ο κόσμος. 

Απ' την άλλη, οι επιθυμίες και η ταύτιση με τις εμπειρίες μας δηλώνουν χαμηλή εντροπία. Επιθυμία σημαίνει θέλω να εξελιχθεί το σύστημα με ένα συγκεκριμένο, δηλαδή πολύ οργανωμένο και ελεγχόμενο, τρόπο. Η ταύτιση που αφορά τον εαυτό σημαίνει "είμαι ένα συγκεκριμένο πράγμα" και η ταύτιση που αφορά τις ερμηνείες δηλώνει την προσκόλληση σε μια συγκεκριμένη ερμηνεία για το πώς έχουν τα πράγματα (κάτι που συμβάλλει και στη δημιουργία των πεποιθήσεων). Γι' αυτό οι δάσκαλοι αυτογνωσίας λένε "να είσαι άδειος, μην είσαι τίποτα". Δηλαδή να υπάρχεις ως Παρουσία, όχι ως μια συγκεκριμένη και πεπερασμένη μορφή. Να υπάρχεις ως Ύπαρξη που έχει μόνο επίγνωση των φαινομένων που εμφανίζονται μέσα της.
 
Ο ψυχικός πόνος είναι η αντίσταση στις αλλαγές, σ' αυτό που Είναι, δηλαδή η αντίσταση στην υψηλή εντροπία. Είναι η αντίθετη κατεύθυνση στη φυσική τάση που έχουν τα συστήματα να αυξάνουν την εντροπία τους (στο σύμπαν αυξάνεται συνεχώς η εντροπία). 

Άρα, με όρους εντροπίας, τι πρέπει να κάνουμε για να μην υποφέρουμε ψυχικά; 

Να μη ταυτιζόμαστε με τις μορφές (σκέψεις, συναισθήματα, αντικείμενα, κ.τ.λ) και να μη ζούμε με επιθυμίες, αλλά να μάθουμε να αποδεχόμαστε όλες τις αλλαγές, δηλαδή να μάθουμε να ζούμε σε ψυχικό επίπεδο σαν ένα σύστημα υψηλής εντροπίας. Τότε μπορεί να εκφραστεί ελεύθερα το έμφυτο δυναμικό μας. Όσο αυξάνεται η ψυχική εντροπία, τόσο πιο ευτυχισμένοι είμαστε. Όσο πιο χαμηλή είναι η ψυχική εντροπία, σημαίνει ότι επιθυμούμε να μην υπάρχουν αλλαγές, ή επιθυμούμε να συμβαίνουν συγκεκριμένες αλλαγές. Επειδή όμως δεν ελέγχουμε αυτές τις αλλαγές, υποφέρουμε.

Όλες οι μορφές ψυχοθεραπείας αποσκοπούν στη συμφιλίωση με την υψηλή εντροπία που επικρατεί στον κόσμο των ενεργειακών μορφών, όπου όλα αλλάζουν συνεχώς και τα περισσότερα από αυτά που συμβαίνουν είναι έξω από τον έλεγχό μας. Γι' αυτό λέμε και όλες αυτές τις συμβουλές: να μην αντιστεκόμαστε σ' αυτό που συμβαίνει, να μην προσπαθούμε να αλλάξουμε αυτά που δεν μπορούμε να αλλάξουμε, να μάθουμε να συμφιλιωνόμαστε με αυτό που Είναι, να μην προσκολλόμαστε στα παροδικά φαινόμενα, αλλά και να υπερβούμε τους προσωπικούς περιορισμούς, γιατί περιορισμοί σημαίνει πάλι χαμηλή εντροπία. Ένας τρόπος ζωής που αποτελείται από πολλές επιθυμίες, αποφυγές, φόβους και περιοριστικές πεποιθήσεις, είναι λιγότερο προσαρμοστικός και δεκτικός στις αλλαγές της ζωής. Αν θέλουμε να νιώθουμε καλά πρέπει να τείνουμε προς την ελευθερία. Η ελευθερία είναι η υψηλή εντροπία, εκεί όπου ό,τι κι αν συμβεί είναι εντάξει και νιώθουμε ότι όλα είναι καλά. 

Ο καθοριστικός παράγοντας είναι η εσωτερική στάση, δηλαδή αν είμαστε εντάξει με αυτό που συμβαίνει (αποδοχή) ή αν αντιστεκόμαστε σε αυτό που συμβαίνει (επιθυμίες). Πρέπει δηλαδή να μεταβούμε από τις επιθυμίες (χαμηλή εντροπία) στην αποδοχή (υψηλή εντροπία).

Μέσα από αυτόν τον παραλληλισμό βλέπουμε επίσης ότι όλες οι μορφές ενέργειας υπακούν στους ίδιους νόμους. Είτε μιλάμε για ζωντανούς οργανισμούς (ζώα, φυτά, κ.τ.λ), είτε για φυσικά συστήματα όπως είναι μια έρημος, είτε για τον ανθρώπινο ψυχισμό, όλα διέπονται από τους ίδιους κανόνες. Οι διαχωρισμοί είναι επιφανειακοί. Και μάλιστα, στο άμορφο επίπεδο της επίγνωσης (ή κβαντικό επίπεδο) δεν υπάρχουν καν διαχωρισμοί.

Νίκος Μπάτρας
Διαχειριστής www.aytepignosi.com