Το απόφθεγμα της ημέρας
"Μέσα από τα μάτια μας το σύμπαν βλέπει τον εαυτό του. Μέσα από τα αφτιά μας το σύμπαν ακούει τις μελωδίες του. Είμαστε οι μάρτυρες μέσω των οποίων το σύμπαν αποκτά επίγνωση του μεγαλείου του."
~Άλαν Γουάτς

Αν δεν ξέρεις τι είσαι ζήσε περισσότερο ως σώμα παρά ως άτομο

Συνήθως στην αυτογνωσία μιλάμε για τη συνειδητότητα και την επίγνωση, αλλά δεν μπορούμε να παραβλέψουμε ότι η κυρίαρχη αίσθηση του εαυτού στους περισσότερους ανθρώπους είναι ένα μείγμα μεταξύ σώματος και ατόμου.

Η αληθινή φύση του εαυτού είναι η επίγνωση - αυτό το έχουμε αναλύσει σε πολλά άρθρα σ' αυτή τη σελίδα. Ας την αφήσουμε όμως για λίγο στην άκρη. Αν έπρεπε να επιλέξουμε τι είμαστε μεταξύ του σώματος και της αίσθησης του ατόμου, τι θα επιλέγαμε; Ποιο από τα δύο είναι πιο αληθινό και ποιο θα ήταν πιο ωφέλιμο για μας;

Η αίσθηση του ατόμου αποτελείται αποκλειστικά από σκέψεις: το ονοματεπώνυμο, την ιστορία μας (τις αναμνήσεις από το παρελθόν, την ανατροφή, κ.ά.), κάποιες ταυτότητες (θρησκευτική, εθνική, πολιτική, κ.ά.) και τις πεποιθήσεις που προσδιορίζουν τι είμαστε: αν είμαστε σωστοί, λάθος, εντάξει απέναντι στους άλλους, αναγνωρίσιμοι, σημαντικοί, άξιοι, αποδεκτοί, υπολογίσιμοι, ίσοι με τους άλλους, κατώτεροι ή ανώτεροι, κτλ. Όλα αυτά αφορούν την αίσθηση του ατόμου, όχι το σώμα, ούτε την επίγνωση φυσικά (η επίγνωση τα αναγνωρίζει όλα αυτά ως φαινόμενα του νου).

Απ' την άλλη, το σώμα αποτελείται από λειτουργίες και αισθήσεις: τις πέντε αισθήσεις της αντίληψης και άλλες αισθήσεις όπως ο πόνος, η πείνα, η δίψα, το μούδιασμα, τα συναισθήματα, τη θερμότητα, και κάποιες λειτουργίες όπως η αναπνοή και η κίνηση.

Ας υποθέσουμε τώρα ότι κάποιος έπρεπε να επιλέξει ένα από τα δύο για να αυτοπροσδιοριστεί: είτε το σώμα, είτε την αίσθηση του ατόμου. Αν επέλεγε την αίσθηση του ατόμου θα σήμαινε ότι οτιδήποτε θα έκανε στη ζωή του θα έπρεπε να υπηρετεί αυτή την αίσθηση: θα προσπαθούσε να γίνεται αποδεκτός για να νιώθει ασφαλής, να νιώθει ίσος με τους άλλους, να νιώθει σωστός, ή οτιδήποτε άλλο θα υποδείκνυε ο νους του με τις πεποιθήσεις, τις αναμνήσεις και τον προγραμματισμό του.

Πόσο βιώσιμο πιστεύετε ότι θα ήταν ένα τέτοιο σύστημα; Πόσο μπορεί να επιβιώσει ένας άνθρωπος όταν η προσοχή του είναι συνεχώς απορροφημένη από τις "ανάγκες" της αίσθησης του ατόμου; Αυτός ο άνθρωπος θα υπέφερε, θα αγχωνόταν, θα ένιωθε κατάθλιψη, θα ζούσε μέσα στη φαντασία και στη μνήμη και θα έχανε την επαφή με το σώμα του και τις ανάγκες του. Ακόμα και αν η αίσθηση του ατόμου ήταν θετικά διαμορφωμένη (δηλαδή με πεποιθήσεις του τύπου "αξίζω, είμαι καλός, είμαι εντάξει, είμαι αποδεκτός, είμαι αγαπητός, κ.τ.λ"), θα παραμελούσε το σώμα και θα εμφανίζονταν προβλήματα υγείας. Ο νους θα επηρεαζόταν επίσης αρνητικά γιατί έχει αποδειχθεί ότι η κατάσταση του σώματος διαμορφώνει και την ποιότητα των σκέψεων (π.χ. το πρόχειρο φαγητό συμβάλλει στην εμφάνιση καταθλιπτικών σκέψεων). 

Αν κάποιος επέλεγε να νιώθει ότι είναι το σώμα αντί του ατόμου, η κατάσταση θα ήταν πολύ διαφορετική: θα άκουγε το σώμα του, το οποίο εμπεριέχει ήδη κάποιες έμφυτες ανάγκες που αφορούν την άσκηση, τη διατροφή, τη χαλάρωση, κ.ά, και η ζωή του θα ήταν πιο ισορροπημένη. Θα ήταν απαλλαγμένος από την τυραννία του νου για το αν είναι σωστός ή λάθος, κατώτερος ή ανώτερος από τους άλλους, αποδεκτός ή μη, κ.ο.κ.

Το συμπέρασμα είναι το εξής: για όσους ακόμα δεν είναι ξεκάθαρο ότι η αληθινή τους φύση είναι η επίγνωση, ας επιλέξουν να νιώθουν περισσότερο ότι είναι το σώμα παρά το άτομο. Η δομή του ατόμου είναι ολοκληρωτικά φανταστική. Το σώμα είναι πιο κοντά στην πραγματικότητα. Είναι μια δομή που ήδη ξέρει τι θέλει και δεν περιμένει από καμία σκέψη και κανέναν άλλον να του το υποδείξει. 

Το σώμα γνωρίζει από μόνο του ότι έχει ανάγκη να κινείται, να ασκείται, να βλέπει το φως του ήλιου, να δέχεται συγκεκριμένες ουσίες και να αποφεύγει άλλες, να μην καταπιέζει τα συναισθήματα γιατί μετατρέπονται σε αρρώστιες, και πολλά άλλα. Συνήθως η μη ικανοποίηση των αναγκών του σώματος έρχεται από τον νου που υπηρετεί μια αίσθηση ενός φανταστικού ατόμου που ψάχνει την ασφάλειά του στο φαγητό, στις καταχρήσεις, στην καταπίεση, στην αποδοχή των άλλων και σε άλλες βλαβερές συνήθειες.

Νίκος Μπάτρας