Γιατί αυξάνεται η τελειομανία;
1. Κοινωνικά δίκτυα και συνεχής σύγκριση
Οι νέοι εκτίθενται καθημερινά σε έναν κόσμο όπου όλοι φαίνονται τέλειοι: τέλειο σώμα, τέλεια ζωή, τέλεια καριέρα. Η συνεχής σύγκριση δημιουργεί την ψευδαίσθηση ότι το «κανονικό» είναι το άψογο, ώθηση που ενισχύει την ανάγκη αυτοβελτίωσης χωρίς σταματημό.
2. Πίεση για επιτυχία από το σχολείο και την κοινωνία
Το εκπαιδευτικό σύστημα συχνά επιβραβεύει μόνο την επίδοση και όχι τη διαδικασία. Οι μαθητές μεγαλώνουν με την ιδέα ότι η αξία τους εξαρτάται από βαθμούς, τίτλους, επιτεύγματα. Αυτό συνεχίζεται και στην ενήλικη ζωή, όπου η κοινωνική αξία μετριέται συχνά με την παραγωγικότητα.
3. Οικονομική ανασφάλεια και ανταγωνισμός
Οι νέοι ενηλικιώνονται σε ένα περιβάλλον αβεβαιότητας: δύσκολη εύρεση εργασίας, υψηλός ανταγωνισμός, ασταθής αγορά. Η ανάγκη να ξεχωρίσουν γίνεται εμμονή και μετατρέπεται σε άγχος για «ολοκληρωμένη» ταυτότητα.
4. Κουλτούρα της αυτοβελτίωσης και της “πλήρους” ζωής
Η σύγχρονη κουλτούρα ωθεί τους νέους να είναι διαρκώς καλύτεροι: πιο υγιείς, πιο πετυχημένοι, πιο δημιουργικοί, πιο κοινωνικοί. Το μήνυμα που περνά παρασκηνιακά είναι πως δεν αρκεί να είσαι απλώς εντάξει – πρέπει να είσαι εξαιρετικός.
Οι σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία
1. Γενικευμένο άγχος και υπερκόπωση
Η τελειομανία δημιουργεί μια κατάσταση συνεχούς πίεσης. Οι νέοι φοβούνται να κάνουν λάθη, να απογοητεύσουν ή να φανούν ανεπαρκείς. Αυτό οδηγεί σε υπερκόπωση, εξάντληση και έντονο άγχος.
2. Καταθλιπτικά συμπτώματα και χαμηλή αυτοεκτίμηση
Ο τελειομανής δεν είναι ποτέ ικανοποιημένος. Η συνεχής αυτοκριτική προκαλεί αίσθηση αποτυχίας, μειώνει την αυτοπεποίθηση και αυξάνει τον κίνδυνο κατάθλιψης.
3. Αποφυγή προκλήσεων και αναβλητικότητα
Αντίθετα με όσα πιστεύουν πολλοί, η τελειομανία δεν οδηγεί πάντα σε υψηλή επίδοση. Συχνά προκαλεί παράλυση: ο φόβος ότι κάτι δεν θα γίνει άψογα οδηγεί σε αποφυγή. Έτσι, οι νέοι αναβάλλουν, καθυστερούν ή δεν ξεκινούν καθόλου κάτι που θα μπορούσε να τους εξελίξει.
4. Προβλήματα στις σχέσεις
Η ανάγκη για τελειότητα δεν περιορίζεται μόνο στον εαυτό αλλά επεκτείνεται και στους άλλους. Αυτό δημιουργεί επικριτικότητα, θυμό και δυσκολία στο να δεχτούν την ατέλεια των ανθρώπων γύρω τους.
5. Διαταραχές της διατροφής και του σώματος
Η τελειότητα στο σώμα είναι από τις πιο επικίνδυνες μορφές πίεσης. Πολλά νέα άτομα παλεύουν με την εικόνα τους, οδηγούνται σε ακραίες δίαιτες, υπερπροπόνηση ή διαταραχές διατροφής.
Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί η τελειομανία
Η αλλαγή ξεκινά από την κατανόηση ότι η ατέλεια είναι μέρος της ανθρώπινης φύσης. Μερικές βασικές κατευθύνσεις:
-
Εξάσκηση στην αποδοχή του «αρκετά καλού».
-
Συνειδητή απομάκρυνση από τοξικές συγκρίσεις, ειδικά στα social media.
-
Εστίαση στη διαδικασία, όχι στο αποτέλεσμα.
-
Καλλιέργεια αυτοσυμπόνιας αντί αυτοκριτικής.
-
Συζήτηση με ειδικό όταν η τελειομανία επηρεάζει την καθημερινότητα.
Η τελειομανία συχνά μοιάζει με αρετή, αλλά στην πραγματικότητα είναι ένα βάρος που δεν χρειάζεται να κουβαλά κανείς. Η ζωή δεν απαιτεί τελειότητα. Ο καθένας κάνει το καλύτερο που μπορεί. Πιο σημαντικό είναι να νιώθει κάποιος καλά, παρά να προσπαθεί συνεχώς για το τέλειο. Αν οι νέοι μάθουν να βλέπουν την αξία τους πέρα από τις επιδόσεις και αυτά που σκέφτονται ή λένε οι άλλοι γι' αυτούς, θα μπορούν να ζήσουν πιο ελεύθερα, πιο ουσιαστικά και με πολύ λιγότερη ψυχική δυσφορία.
